عەدنان کەریم

لە سەر بناغەی نوێترین هەنگاوی کرداریی پەکەکە و وەکوو بەشێك لە دەسپێشخەریی عەبدوڵڵا ئۆجەلان بۆ چاری مەسەلەی کورد لە تورکیا و لە مەشهەدێکی دراماتیکیدا ٣٠ کەس لە شەڕڤانانی هێزی ناوبراو لە نزیك ئەشکەوتی جاسەنە چەکەکانیان ” لەناوبرد “.

گەرچی دەستپێکردنی گفتوگۆی ناڕاستەوخۆی نێوان ئیمرالی و حکوومەتی تورکیا لە ئۆکتۆبەری ٢٠٢٤ بەدواوە لە پشتی پەردەوە دەستی پێکردوە، بەڵام دەسپێشکەریەکانی ئۆجەلان لە شوباتی ئەمساڵەوە تەکانێکی تەواوی دا بەبابەتی ئەوەی ناوی نراوە ” گفتوگۆ “  لەنێوان پەکەکە و بەتایبەتی ئۆجەلان و حکوومەتی تورکیا. چەك لەناوبردنەکەی ئێستای جاسەنە بەهەموو هێما سیمبولیکەکانیەوە، تا ئێستا لە جیهاندا وەکوو قووڵترین پابەندبوونی پەکەکە و ئۆجەلان بە خواستی ئاشتیەوە نرخاندنی بۆ کرا و هەموو چاو و گوێکان ئێستا چاوەڕوانی ئەوەن کە چی لە ئەنکەرەوە دزە ئەکا و ئایا شەهیەی ئەردۆگان تێر بووە و ئێستا کاتی وەڵامی ئەرێنیی ئەو هاتووە یاخود دیزاینی پرۆسەکە هێشتا زیاتر و زیاتر لە ئۆجەلان ئەخوازێت.

åسەردێری ” ئاشتی و دیموکراتی ” وەکوو ناونیشانی ئەم هەوڵانەی ئۆجەلان فۆرمۆلبەندیەکی سیاسیی تەواو جیاوازە لە ” تورکیای بێ تیرۆر ” ی ناونیشانەکەی بەرەی بەرانبەر و خۆی دەربڕی دوو نیاز و نیەت و ئامانجی جیاوازە.

دێوجامەی ناوهێنان و  تێرمینۆلۆجی  وپێداگری لەسەر ” تورکیای بێ تیرۆر ” بۆ ئەو بابەتە نەك بێ مەبەست نیە بەڵکوو خۆی هەڵگری بارێکی تەواو لایەنگرانەیە بۆ ڕیوایەتی تورکیا سەبارەت بەو ” بابەت ” ە. کێشەی خوارووی ڕۆژهەڵاتی تورکیا، یاخیبوونی کوردی لە تورکیا، شەڕی پەکەکە و تورکیا، قەیرانی کەمایەتیی کورد لە تورکیا و زۆر ناوهێنانی تر تا ئەگات بە ” هەوڵی بنەبڕکردنی تیرۆری پەکەکە لە تورکیا” بەشێکن لەو ناوبەباڵابڕینانەی کە زۆر ئاگاهانە و بۆ دەیەها ساڵ بەهۆی زۆری و بەردەوامیی دووبارەکردنەوە و بەکارهێنانی هەمیشەییانەوە ڕاستیەکانی ستەمێکی بێوێنەیان لەسەر گەلێکی ٢٠ ملیۆنی پەردەپۆشکردووە و بکەر و تاوانباری ستراتیجیی نەفیگەرایی مافی نەتەوەیی یەکسان لە تورکیایان شاردۆتەوە.

ئەو چەمك و دەربڕین و ناونیشانانە لەوەشیان تێپەڕاندووە کە هەردوو بەرەی ” ململانێ ” کە بەیەکچاو تەماشا بکەن بەڵکوو خۆبەخۆ و هەندێجار لەقیافەتێکی زۆر لیبرالیشدا لایەنی ستەملێکراو و هاشالەبوونکراو و جینۆسایدکراویشیان بە تاوانبار و یاخی و ” کەمایەتی ” ی خێڵ و تیرەی پێش مۆدێرنیتە وەسفکردووە. ئەو چەمك و ناونیشانانە خۆی هەڵگری بارێکی سایکۆلۆجی و ئایدیۆلۆجیی لەو چەشنە بوون و بارگاوی بوون بە ڕەگەزێکی قووڵی ڕاسیستی بەرانبەر بە کورد لە تورکیا نەك تەنها بەرانبەر پەکەکە.

کاپیتاڵیزمی ڕۆژاوا و دەوڵەتەکانیشی قسوریان نەکردووە لە بەرهەمهێنانی ئەو چەواشەکاری و ئاڵۆزکاریەی ئەو بابەتەدا. ئێستاشی پێوەبێت لکاندنی ناوی تیرۆر بە پەکەکە لەلایەن ئەمریکا و یەکێتیی ئەوروپا وسەرجەم وڵاتانی ڕۆژئاواوە، لەکاتێکدا زۆر دووڕوانە ئەو ناوەیان داماڵی لە تیرۆریستیی دوێنی و تووندڕەوی ئەمڕۆی وەك ئەحمەد الشرع، یەکسانە بە پاڵپشتیی سیاسەتی ڕەگەزپەرستیی تورکیا و شەرعیەتدان بە سیاسەتەکانی دەرهەق بە کورد.

ئەوە باشترین دیاریی خۆڕایی بووە سەرەتا بە کەمالیزم وەکوو باوانی یەکەمی تۆرانیزم و پێکهێنەری چوارچێوەی ئایدیۆلۆجیی فەرمیی سیستمی دەوڵەت لە تورکیا لە ١٩٢٤ بەدواوە و پەردەپۆشکردنی بەرنامە فەرمیەکانی حکوومەتە یەک لەدوای یەکەکانی تورکیا بووە بە عەلمانی و ئیسلامی و لیبرال و نەتەوەپەرستەوە و لەنێویشیاندا سیاسەتەکانی دوو دەیە و نیوی حیزبی داد و گەشە پێدانی ڕەجەب تەییب ئەردۆگان.

ئەو چەواشەکاریە سیاسی و مۆرالیە چاوی ئەوە نابینێت کە ستەم و هەوڵی تواندنەوەی نەتەوەیی دەرهەق بە کورد مێژووەکەی زۆر درێژترە لە سەردەمی دامەزراندن و پاشان دەسپێکردنی چالاکیی چەکدارانەی پەکەکە.

بۆ تێگەیشتن لە ماهیەتی ” دۆزی کورد ” و نەك ( کێشەی کورد کە چەمکێکی فوودراوە بە ناوەڕۆکێکی چەواشەکارانەی سیاسی ) پێویستە لە توێژە ڕووکەشەکانەوە بڕۆینە خوار و چەند توێژاڵێکی پێکهاتەی سۆسیۆ – سیاسی و فەرهەنگیی کۆمەڵگای تورکی هەڵبدەینەوە تا بگەین بە ڕاستیەکان لەو پەیوەندەدا.

یەکەم: دەوڵەتی هاوچەرخی تورکیا لەسەر بناغە و بەپێی مۆدێلی ( دەوڵەت – نەتەوە ) ی پرۆسی دامەزراوە کە ئەسنیتیسی   Ethnicityو ڕەگەزی خوێنی ناوەڕۆك و خەسڵەتە بنەڕەتیەکەی پێکدێنێت. ناسیونالیزمی تورکی نموونەی ڕۆژهەڵاتیی ئەو فۆرمەی پێشووە.

دووەم: ئەم دەوڵەتە بەسەر قۆناغی جۆراوجۆری ئاڵوگوڕ و کودەتا و هاتنەسەرکاری هێز و حیزبی جیاواز و پێکهێنانی حکوومەتی جیاوازدا تێپەڕیوە بەڵام لەهەموو قۆناغەکاندا پارێزگاری لەو ماهیەتەی کراوە.

سێیەم: ئەم سیستم و فۆرمەی دەوڵەتی تورکیا وەکوو ” شۆڕش ” ێکی ڕیشەیی لە دونیای ئیسلامدا ناسرا کە پاشەکشەی بە دەسەڵاتی دامەزراوە ئیسلامیەکان کردووە و بوو بە نموونەیەك کە ڕۆژئاوای کاپیتالیستی گەلانی وڵاتانی ئیسلامیی هانداوە کە چاوی لێبکەن و بیکەن بەسەرمەشق بۆ خۆیان.

چوارەم: لەپرۆسەی دامەزراندنی فەرمیی کۆماری تورکیا و دوایی هێنان بە سیستمی خەلافەتی ئیسلامیی عوسمانی لە سەرەتای بیستەکانی سەدەی پێشوودا بە سەرۆکایەتیی مستەفا کەمال ئەتاتورك، لەلایەن ڕووسیای سۆڤیەتی و حیزبی بەلشەفی و خودی لینینەوە پێشوازی لێکرا و بوو بە جێگەی پشتیوانی و پەیماننامەی فەرمیی لەگەڵدا مۆرکرا و ئەوەش کرێدیتێکی تری گەورەبوو بۆ دەوڵەت – نەتەوەی تورکیا بەو خەسڵەتانەوە کە باسکرا.

پێنجەم: لەو سەردەمەوە تاکوو ڕۆژگاری ئەمڕۆ، لەسەر پایەی ئەو ئایدیۆلۆجیە نەتەوەپەرستیە تورکیە تۆرانی و کەمالیە، کە هەموو پێکهاتە غەیرە تورکەکانی تری ئەخستە بەردەم دوو بژاردەی هەڵڵوشین یا لەناوبردن، شۆفێنیزمی تۆرانی بوو بەڕەوتێکی فکری و فەرهەنگی سەرتاپاگیری کۆمەڵایەتیی بەهێز. ئەو شۆفێنیزمە نەتەوەییە تورکیە هێندە بەهێز و پایەدار بوو کە ئیسلامی ولیبرالی و چەپ و کۆمۆنیستەکانیش کەمتر خۆیان لەقەرەی داوە بە ڕەخنەکردن یا هەڵوێستگیری لەدژی بەڵکوو بە ڕێز و هەیبەت و ویقارەوە سەریان بۆ دانەواندوە.

شەشەم: پاش قەڵاچۆکردنی گەلی ئەرمەن کە بوون بە یەکەمین قوربانیی ئەو هیۆلا و لیفیاسانە نەتەوەییە تورکیە و سوورکردنی دەستی خێڵ و هۆزە کوردیەکان بە خوێنی ئەوان لە نیوەی دووەمی دەیەی بیستی سەدەی پێشوو بەدواوە، دژە – کوردبوون بوو بە مۆرکی سەرەکیی ئەو کەمالیزمە. ئیتر میلیتاریزەکردنی ژیانی کۆمەڵایەتی و سیاسیی کوردستانی تورکیا و فۆرمی سڕینەوەی نەتەوەیی کورد بوو بە سیاسەتی فەرمیی هیستریکی دەوڵەت و حکوومەتە یەك لەدوایەکەکان لە تورکیا. شایانی وتنە کە دژە کوردبوون تەنیا لە چوارچێوەی جۆگرافیی تورکیادا نەماوەتەوە بەڵکوو پەڕیوەتەوە بۆ هەر پارچەیەکی کوردستانی دەرەوەی تورکیا و هەر شتێك بۆنی کوردبوونی لێبێت. 

حەوتەم: تراجیدیترین دیاردەش کە سەرتۆپی ئەو پرۆسەیەیە ژەهراویکردن و لەوتاندنی ژیانی فەرهەنگیی زۆرینەی هاوڵاتی و گەلی تورکە بەو ڕەوتە شۆفێنیە تورکیەی پێشوو. بەو مانەیە ناسیونالیزمی تورکی توانیویەتی لە پرۆسەیەکەی مێژوویی درێژدا، بەسوودوەرگرتن لە زۆر هۆکار، شۆفێنزم بکات بە ڕەوت و هێزێکی سیاسیی خاوەن پایگای کۆمەڵایەتی و شەعبیی گەورەی و ئەوە لە قۆناغە جیاوازەکاندا بەرهەمبهێنێتەوە و باڵادەستی و پلەباڵابوونی سروشتیی ڕەگەزی تورك لای هاوڵاتیانی بکات بەئەفسانە و وەهمێکی چەسپاو.

کە باسی دۆزی کورد و پێگە و توانایی پەکەکەش لە چوارچێوەی تایبەتی تورکیا ئەکەین ئەبێ هەم لەڕووی مێژوویی و هەم لەباری کۆمەڵایەتی – سیاسی و فەرهەنگیەوە چەند ڕاستیی سەرەکی لەبیر نەکەین:

١/ تەرازووی هێز لە نێوان گەلی کورد و دەوڵەت یا حکوومەتی تورکیادا زۆر لاسەنگە. حکوومەت گشت دەزگاکانی دەوڵەتی لەبەردەستدایە: پێنجەمین لەشکری گەورەی جیهان و ئەندامی ناتۆ، دەزگاکانی سەرکوتی تری وەکوو میت و هەواڵگری مەدەن و سەربازی، میدیا و زانکۆ و ئامرازەکانی پەمپدانی ئایدیۆلۆجی و عەقیدەتی، سامانی ئابووری و پیشەسازیەکی بەهێز، پەیوەندیی نێودەوڵەتی و دیبلۆماسی، میراتی خەلافەتی ئیسلامیی عوسمانی و تەوزیفکردنی بۆئامانجی  مێشك شۆری و چەواشەکاری و چەندین چەك و ئامرازی تری دەسەلات و حوکمڕانی.

٢/ لەباری بابەتیشەوە ژمارەی کورد لە ٢٠٪ ی دانیشتوانی تورکیا تێپەڕ ناکات. ئەو ڕێژەیەی دانیشتوان، گەر هەموو کەرەسە و ئامرازەکانی گۆڕان و چاکسازیی لە ئاستی گشتیی وڵاتیشدا لەبەردەستدا بێت، ناتوانێ بەتەنها ببێ بە بکەری گۆڕینی سیستمی ئایدیۆلۆجی و سیاسیی وڵات لە دەوڵەت – نەتەوەیەکی چەشنی تورکیا و لەوێوە دەوڵەتی هاوڵاتی بنێتە جێی و یەکسانیی نێوان گەلانی وڵاتەکەش دابین بکات. ئەو ئاڵوگۆڕە پێویستی بەهێزێکی سەرتاسەری و پێکەوەگرێدانی هەوڵ و تێکۆشانی هەموو گەلانی تورکیا بوو کە کەمالیزم و تۆرانیەت تێپەڕێنێت و دیموکراتیی پێکەوەژیان و دەوڵەتی هاوڵاتی بکا بە ناونیشانی هەوڵەکانی. ئەوە لەهیچ سەردەمێکی تورکیادا نەهاتەدی.

٣/ داننان بە یەکسانیی نێوان گەلانی تورکیا و یەکسانیان لە ماف و پێویستیەکانی گەشەی ماددی و فەرهەنگی و بەدیاریکراویش بەرجەستەبوونەوەی لە تێڕوانینێکی سەردەمیانەی دیموکراتیدا سەبارەت بە گەلی کورد و مافەکانی، هەرگیز نەبوو بە خواستێکی سەرتاسەری و هەمەگیر لە ژیانی سیاسی و فەرهەنگیی تورکیادا چی لەسەرەوە و لە دەستوور و بەرنامەی سیاسیی هێزە سەرەکیەکاندا و چی لە خوارەوە و لەناو ڕیزەکانی خەڵکی تورکیادا.    

٤/ سەرکوتی بێپسانەوە و بەردەوام و گۆڕینی شار و دێهاتی کوردستانی تورکیا بە جبەخانە و سەربازگەیەکی گەورەی سەرکوت و زیندان و تورکاندنی کەلتووری و ڕاگوێزانی بەکۆمەڵی دێهات و بێبەشکردنی لەبەرنامە و پلانی گەشەی ئابووری، ڕۆڵی گەورەیان بوو لە شێواندنی شیرازەی ژیانی کۆمەڵایەتی و کەلتووری و ئاکامی سیاسیی زۆر نیگەتیڤیان جێهێشت. ئەو دۆخە کۆمەڵگا و هێزە کۆمەڵایەتیەکانی وەکوو ژنان و نوخبەی چالاکوانانی سیاسیی خستۆتە نێوان بەرداشی سەرکوت و وێرانکردنی بونیادی کۆمەڵایەتی و فەرهەنگیەوە و گەشەی ژیانی سیاسیی وچالاکیی ڕێکخراوی بەرتەسك کردۆتەوە.

گەر لە شوێنەکانی تری تورکیادا فۆرمێك و نووزەیەك لە دیموکراسی و ئازادیی دەربڕین و نووسین و بڵاوکردنەوە و چاپەمەنی و خۆڕێکخستن چەردەیەك بواری نەشونمای بووبێ، بەشە کوردستانەکەی لەژێر سەرکوتی دەیان دەزگای کوشت و بڕ و زیندان و ئەشکەنجە و هەواڵگریدا بووە و تەنانەت میلیشیای وەکوو حزب الله دەستی واڵاکراوە بۆ تیرۆر و کوشتنی چالاکوانانی سیاسی و میدیایی لە شارەکاندا.

٥/ سەرهەڵدانی ئیسلامی سیاسی و چالاکبوونەوەی وەکوو دیاردەیەکی نوێ لە کۆتایی هەشتاکانی سەدەی پێشوو بەدواوە، چی لەڕێی چالاکیی دەیان تۆڕی مزگەوت و خانەقا و قوتابخانبەی ئاینی و سۆفیگەری و نەقشبەندی وڕێکخراوی سیاسیی ئیسلامیەوە، و چی لەڕێی هەوڵی سیستماتیکی حکوو مەتەوە لەبەرانبەر بەهێزبوونی ڕەوتی عەلمانی و مەدەنیی کۆمەڵگای کوردستان و هێزە چەپەکانیدا لە نموونەی پەکەکە و بەتایبەتیش هاتنەمەیدانی ژنان وەکوو هێزێکی نوێی ناو ژیانی سیاسی و فەرهەنگی، ڕۆڵێکی نێگەتیڤی بەرچاوی هەبوو. ئیسلامی سیاسی بۆ گەلێکی ستەملێکراوی وەکوو کورد، لەڕێی زەقکردنەوەی شوناسی ئیسلامی و زاڵکردنی، نەك تەنها سڕینەوە و لاوازکردنی شوناسی نیشتیمانی و نەتەوەیی و مرۆیی و ئاراستە فکری و سیاسیەکانی وەکوو چەپ بوون و عەلمانی بوون و کۆمەڵگای مەدەنی ئەکا بەنیشانی هەڵمەتی خۆی بەڵکوو ڕاستەوخۆش لە وڵاتێکی وەکوو تورکیا کە لە ٣ دەیەی رابووردوودا ئیسلامی سیاسی و ئیخوانی سوننی لەسەر کارە، سیاسەتی پاکتاوکردنی گەلی کورد و ڕەگەزپەرستیی تورکیی بەهێزکردوە و سڕینەوەی هەستی نیشتیمانیی کوردستانیی تووشی ڕێگرێکی تر کردۆتەوە.

٦/ بزووتنەوەی ناسیونالیستیی کوردستانی عێراق بەگشتی و بەرنامە و سیاسەتە دژی خەڵکی و نانیشتیمانیەکانی دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان لە ٣ دەیەی ڕابووردوودا، کاریگەریی نێگەتیڤی هەمەلایەنی لەسەر خەباتی ئازادیخواز و نیشتیمانیی کوردانی باکوور ( و ڕۆژئاو و ڕۆژهەڵاتیش ) هەبووە و بەوپەڕی هێزیشەوە بەردەوامە.

چی بەشبەشی ئەو ستراتیجیەی هێزە باڵادەستەکانی هەرێم وەکوو یەکێك لە فۆرمەکانی چاری مەسەلەی کورد، و چی سیاسەت و ستراتیجیی تاڵان و بڕۆی سامانی نیشتیمانی و هەژارکردنی ملیۆنیی خەڵك بۆ قازانجی مشتێك ماڵبات و توێژێکی ئۆلیگارشیی مشەخۆر و حیزبی، چی ناشیرینکردنی دۆزێکی ڕەوا کە لە ناوەڕۆکدا ئاراستەیەکی گشتیی نیشتیمانی و عەدالەتخوازیی هەبوو و بەرهەمەکەی کرا بە دەسکەوتی چاوچنۆکانە بۆ توێژێکی مشە خۆر و گەندەڵخۆری حیزبی و …تاد، سێبەرێکی خراپیان خستەسەر دۆزی کورد لە تورکیا و  تێکەڵکردنی فایلەکان و ئاڵۆزکردن و چەواشەکردنی بیروڕا و هۆشیاریی گشتی و هی تاکی کوردیان لەوێشدا خستە ژێر پاڵەپەستۆ و فشاری زۆرەوە بە ئاراستەی لاوازکردن و ئاڵۆزکردنی سیاسەتی رادیکالی ئازادیخوازانە لەوێ کە ڕیشە و مێژوویەکی دێرینی هەبوو.

شەرعیەتدان بە سیاسەتی ڕەگەزپەرستیی کوردکوژی تورکیا و ئەردۆغان و حیزب و حکوومەتەکەی لەبەرانبەر کوردانی تورکیا و ڕۆژئاوا و کردنی ناوجەرگەی هەرێمی کوردستان بە مەیدانی هێرش بۆسەر ئازادیخوازانی گەریلا و مۆڵگەی میت و بەخشینی دەیان ئیمتیازی ئابووری و سیاسیی تر و ڕاکێشانی دەستی تورکیای داگیرکەر بۆ قووڵایی هەرێمیش، یەکێك لە پریشکەکانی بەرنامەی دژە نیشتیمانیی دەسەڵاتی هەرێم و پارتی بووە بە تایبەت. بەکورتی لاوازکردنی پەکەکە و هەوڵی سڕینەوەی و پێش لەشکری بۆ میت و جەندرمەی تورکی یەکێك لە سیاسەتە نەگۆڕەکانی ٢ – ٣ دەیەی پارتی دیموکراتی کوردستان بووە.

لەوتاندنی مەسەلەی ڕەوای گەلی کورد و خواستی بۆ بووژانەوە و ئازادی و ژیانێکی شایستە لەپاڵ گەلانی ناوچەکەدا و کردنی ئەو مەسەلەیە بە پەیژەیەك بۆ سەفەقاتی چاپلووسی و ڕووتاندنەوە و مافیاگەریی  ئابووری و بۆ تەماعی تێرنەبووی سەرانی ماڵباتی بارزانی و تاڵەبانی و ڕێخۆشکەری بۆ دوژمنی سەرسەختی گەلی کورد لە هەر شوێنێك بێت، ئەو دیاریە قێزەونەیە کە پارتی و دەسەڵات لەهەرێمدا هێناویانە و تەرازووی هێزی لە توکیادا بە زیانی گەلی کورد و پەکەکە گۆڕیوە لە ٢ – ٣ دەیەی ڕابووردوودا.

——————————–

دۆزی کورد ئەمڕۆ پێئەنێتە دۆخێکی جیاواز لە زۆر ڕووەوە.

ڕێگرەکان و دەرفەتەکانی ئێستا هیچیان بەتەنها دەرهاویشتەی پرس و کێشە و ململانێ لە مێژینەکانی نین و زۆریان تازەن. ئاڵوگۆڕ لە سروشت و ئاراستەی ململانێکانی ناوچەکە ناونیشان و تابلۆی گشتیی ئەو بارودۆخە نوێیەن. ژینگەی کرانەوە و دیموکراسی و خەباتی پێکەوەیی هاوبەشی گەلانی ناوچەکە لەسایەی هاوکێشە و سیستمێکی ناوچەیی نوێدا بایەخی زۆریان هەیە بۆ مەسەلەی کورد لەهەر ٤ پارچەکەی کوردستاندا. بەڵام پشتبەستنی کوێرانە و خۆشباوەڕی بە زلهێزە ناوچەیی و جیهانیەکان و پاڵدانەوە بە ئومێدی ئەوەی ئەوان دۆست و خەمخۆری گەلی کوردن و لەسەر سینیەکی ڕازاوە پێگەیەکی دڵخواز ئەبەخشن بە خەڵك، وەهمێکە نابێ بەسەرکەسدا تێپەڕێت.

دیالەکتیکی یەکێتی و ململانێ، پارسەنگی نێوان دەرفەتەکان و گرفتەکان، جیاکردنەوەی ناکۆکیە سەرەکی و لاوەکیەکان، هاوپەیمانیی نزیك ماوە و درێژخایەن، دونیابینیی ڕوون و میتۆدی ورد بۆ هەڵوێستگیری و لەهەمووی گرنگتر هۆشیاری و چاوساغی لە بەرانبەر مەترسییی مینە ناوخۆییە کوردی و کوردستانیەکان، کە هەوڵەکانی پارتی دیموکراتی کوردستان و بارزانیەکان نموونەیەکیەتی کە لەهەوڵێکی بێپەروادان بۆ دووبارە بەکارهێنانەوەی دۆزی کورد لەم ململانێ و ئاڵوگۆڕانەدا بە قازانجی قوتارکردنی خۆیان لەو قەیرانەی تێیکەوتوون و خۆکردن بە مەرجەعی کورد و چنینەوەی دەسکەوتێك کە خەڵك بە خەباتی خۆی بەدەستی بهێنێت، بەشێکن لەو ئاڵۆزی و ئەدگارانەی دۆخی ئەم قۆناغە و لەبەر دەرگای پەکەکەدان لەم پرۆسە نوێیەدا.

پەکەکەلەموەرچەخانەسیاسیەیئێستاولەپرۆسەیسیاسیینوێدالەبەرانبەرتاقیکردنەوەیەکیزۆرئاڵۆزدایە. ئەوان مەحکوومن بە هاوکێشەیەکی ناوخۆیی و ناوچەیی و جیهانیی ئاڵۆز و پڕگرێ. هەموو چاوەکان، بەحەز و ناحەزەوە لەسەر ئەوان و ئەدای سیاسیی ئەوانە.

خۆتەیارکردنی ” جەبهەی ناوخۆیی کوردی ” بەسەر ڕاکێشانی دەستی پارتی و ڕەوتە نەریتیەکانی بزووتنەوەی ” کوردایەتی ” دا تێێپەڕنابێت. ڕاکێشانی دەستی بارزانی و ئەو پێڕە سیاسیانە و چاندنی خۆشباوەڕی پێیان وەکوو چاندنی مینە بەدەستی خۆ لەبەردەم ئەم پرۆسەیە. یەکێك لە مەرجەکانی سەرکەوتن لەم تووندپێچەدا بریتیە لە تەریکخستن و سڕکردنی ئەو فۆرمە ستراتیجیە کە پارتی ئەیەوێ زاڵی بکات بەسەر تێکۆشانی گەلی کورد لە هەر چوار پارچەکەی کوردستاندا. فۆرمێك کە لە دۆخی فەراهەمبوونی زۆرترین هەلی گونجاوی ناوخۆیی و دەرەکی و مێژوویەکی ٣ دەیە و نیودا، ئەوەی بەرهەمهێنا کە لەهەرێمی کوردستاندا ئەیبینین.

جگە لەوە خەڵکی باکوور و هەموو کردستان شایستەی ئەوەن کە شەفافانە لە بڕیارەکان و هەنگاوەکانی پشتی پەردە شەریك یا لانی کەم ئاگاداربکرێن. ئەوە پێش هەر هێز و لایەن و کەسایەتیەك پەیوەندیی بەوان و ژیان و دواڕۆژیانەوە هەیە. ئێمە ئەزانین کە هاوکێشەکە ڕەگەزی نالەبار و نەشیاوی زۆری بۆ پەکەکە تیایە و ئەمەی ئێستا سەرەتایەکی بچووکە لە پرۆسەیەکی دوور و کراوە بەسەر زۆر ئەگەر و سیناریۆ و مینی چینراودا. پاراستنی گیانی بەرخۆدان و ئومێد لەناو کوردانی ڕۆژئاوا و پاشان بەشەکانی تردا و گەشەدان پێی و بە ئاراستەی پرۆسەیەکی بەشداریی سیاسیی چالاكی نوێ دوور لە چەك و تووندوتیژی، تائەندازەیەکی زۆر بەستراوەتەوە بە ئەدای خەللاقانەی پەکەکە و سەرکەوتن یا کورتهێنانی تیایدا.

ئەمرۆ ستراتیجیەکی سیاسیی کوردستانی کە پارەدایمێکی نیشتیمانی بە ناوەڕۆکێکی عەدالەتخوازی و ئازادیخوازەوە کۆڵەکەکانی پێکبهێنێت پێویستیەکی ئیستەرەمی قۆناغەکەیە. پارادیمێك کە لە چوارچێوەی پرۆژەیەکی هەمەلایەنەدا فاکتەرە ناوچەیی وجیهانیە لەبارەکان بە قازانجی خۆی بقۆزێتەوە بەڵام هیچ گومانێك لەوبارەوە نەهێلرێتەوە کە بکەر وهێزی پرۆژەیەکی وەها تەنها توێژ و پێکهاتە بەدەربەستەکانی ناو گەل و جەماوەری کورد خۆیەتی و بەبێ ئەو ( جەوهەر ) ە  و هۆشیاریی تەواو، لەگەڵ جیاوازیی کات و زەماندا، مەترسیی ئەوە لەبەر دەرگاکەماندایە کە هەمان چارەنوسی ڕاپەڕینی شۆڕشگێڕانەی کوردستانی عێراق دووبارەببێتەوە. ڕاپەڕینێك کە گونجاوترین دەرفەتی میژووی فەراهەم کرد بۆ دامەزراندنی سیستم و دەسەڵات و کۆمەڵگایەك لەسەر پایەی ئازادی و ژیان و یەکسانی و فۆرمێکی نوێ لەدەسەڵاتی گەل بەڵام بەهۆی سپاردنی هەموو کلیلەکانی بەردەستی خەڵکی ڕاپەڕیو بە مشتێك هێزی ستەمکار، ئەو هەل و تێکۆشانە مێژووییە لەدەست دەرچوو.

تورکیای بێ سەرکوتی دەوڵەتی، بێ نکۆڵیکردن لە دیموکراسی و ناسنامە و مافەکانی گەلی کورد، تەنها ڕێگە و چارەسەرە.