عەلی مەولود
خەڵکی باشووری کوردستان، بەئومێدی : دەستڕاگەیشتن بە ئازادی و رزگاربوون لەداگیرکاری و ستەم و بێ مافی، زیاتر لە ١٠٠ ساڵە لەبەرامبەر هەلومەرجی ناوخۆیی و ناوچەیی و جیهانی، کەبەشێوەیەکی ناڕەواو نالایەق بەسەر کوردا سەپێنراوە، تێکۆشان و بەرەنگاری دەکات و لەو رێگایەدا هەورازو نشێوی زۆری بینیوەو قوربانی زۆری داوە.
راپەڕینی بەهاری ٩١، بەهەموو پێوانەکان و پێناسەکان، وە بەپێی چاوەڕوانیەکانی خەڵک، دەبوایە دەسکەوتی زۆری لە بواری: دەستەبەربوونی ئازادیە گشتی و تاکەکەسیەکان، نەمانی ستەمکاری و جیاکاری، بەدیهاتنی ژیانێکی ئارام و عەدالەتی کۆمەڵایەتی لەدابەشکردنی داهات و سامانی گشتی بەدیبهێنایەو ببوایەتە سەرەتایەک بۆ سەربەخۆیی، بەڵام خۆسەپاندنی پارتی و یەکێتی بەسەر راپەڕین و دەسکەوتەکانیدا، وە سەپاندنی دەسەڵاتی حیزبی لە دوو زۆنی زەردو سەوز، بوو بە کۆسپ لەبەردەم خەونی خەڵک و چاوەڕوانیەکانیانی بەلاڕیدا برد.
رووخانی رژێمی بەعس ساڵی ٢٠٠٣ و کرانەوەی دەرگا بۆ بەشداری و رۆڵی چالاکانە لە بنیاتنانەوەی عێراق و لاوازی هێزە پێکهێنەرەکانی عێراقی نوێ، وە پشتیوانی و پارێزگاری نێودەوڵەتی، دەرفەتێکی دیکەی زێڕینیان بەڕووی کوردستاندا کردەوە بۆ دامەزراندنی حوکمڕانییەکی نیشتمانی – ئینسانی – هاوچەرخ ، کە هەم پایەکانی دەسەڵاتێکی گەلی (خەڵکی) لەهەرێم دابڕێژێ و هەم کوردستانی باشوور لە هەڕەشەو پەلامارەکانی دەسەڵاتی ناوەندی بپارێزێت لەحاڵی گۆڕانی تەرازووی هێزەکان، بەڵام پارتی و یەکێتی، ئەو هەلەیان قۆستەوە بۆ سات و سەودای خۆیان و سەرچاوەی خۆدەوڵەمەندکردن و پلەو پۆست لەسەر ئاستی عێراق و بەهێزکردنی پەیوەندی ناهاوسەنگ لەگەڵ دەوڵەتانی ناوچەکەو ساغکردنەوەی دەسەڵاتێکی ئۆلیگارشی لەناوخۆ.
وە خۆپیشاندانەکانی ١٧ی شوبات و رۆژانی دوایی، سەبارەت بەو ناتەواویانەو شێوەی خراپی حوکمڕانی، هۆشداری گرنگ و پێویستی دا بە دەسەڵاتی هەرێم، بەڵام لەجیاتی جێبەجێکردنی پێشنیارو راسپاردەو داواکاریەکانی ئەو بزووتنەوە کۆمەڵایەتیە، کە هەڵگری چاکسازی سیاسی و ئابووری و یاسایی بوو، دەسەڵاتدارانی هەرێم، سیاسەتی ئابووری هەرێمیان بەدژی ژیانی گشتی و بەقازانجی حیزب و بنەماڵە دەستڕۆیشتووەکان و کۆمپانیاکان گۆڕی و لەڕووی سیاسییەوە کاریان کرد بۆ ئەوەی رۆڵ و دەسەڵاتی خەڵک لەسەر بڕیارو پرۆسەی سیاسی کەمبێتەوەو خەباتی کۆمەڵایەتی و جەماوەری بێکاریگەر بکەن و تەواوی بڕیاری سیاسی و دەسەڵاتی سیاسی بکەوێتە دەست کەمینەیەک.
هەروەها خۆپیشاندانەکانی ئەم ساڵانەی دوایی مامۆستایان و فەرمانبەران و لاوان و چین و توێژە زەحمەتکێشەکان، بایکۆتی هەڵبژاردنەکان و سزادانی پارتی و یەکێتی و هاوکارەکانیان لەسەر سندوقەکانی دەنگدان، فورسەتێکی تر بوو بۆ بەخۆداچوونەوەی دەسەڵاتی هەرێم بەباری خۆگونجاندن لەگەڵ خواستەکان و ئامانخەکانی خەڵک و گوێگرتن لە داواکاریەکان، بەڵام بەپێچەوانەوە دەسەڵات بەرەو تاکڕەوی زیاتر ملی ناوەو بەرنامەکانی خۆی بەجۆرێک داڕشتووە کە گوێ لەدەنگی خەڵک نەگیرێت و ئۆپۆزسیۆن ( بەهەر واتایەک کەهەیە) رۆڵی نەمێنێ و دامەزراوەکانی وەک حکومەت و پەرلەمان، زیاتر رووکەشی و فەرمایشی بن و هەڵبژاردنەکان تەنها رازاندنەوەی دیموکراسیەکی ساختەو بێناوەرۆک بن و تەواوی بڕیارەکان، بەبێ گوێدانە ژیانی گشتی و چارەنووسی کۆمەڵگا، لەلایەن لوتکەی هەردو حیزبی دەسەڵاتدارەوە بەڕیوەبچن.
ئێستا ئیتر دۆخەکە گەیشتووە بەشوێنیک ئەم کەمینەیە هیچ حسابێک بۆ ژیان و رای گشتی ناکەن، کۆمەڵگا بە موڵکی تایبەتی خۆیان دەزانن و سێکتەرەکانی پەیوەندیدار بە ژیانی خەڵک دەکەن بە بزنس، لە دابینکردنی کارو ژیان و پێشکەشکردنی خزمەتگوزاریە گشتیەکان و تەنانەت لەدانی کرێ و مووچەش خۆیان بە بەرپرسیار نازانن و هەر رۆژەی بە ناوێکەوە لێی دەقرتێنن، کە دوواترینیان لێبڕینی ٣%ی مووچەی بنەڕەتیە بۆ خانەنشینی (لە ١/١/٢٠١٤ تاکو ٣٠/٦/٢٠٢٤) لەکاتێکدا صندووقی خانەنشینی خۆی لەئارادا نیە و ئەوەی پێشتریش بڕدراوە، بووە بەهەڵم.
ئەودیوی ئەم مەرگەساتە، سیاسەت و رەفتاری حیزبەکانی دەرەوەی دەسەڵات و پەراوێزی دەسەڵاتە، هەندێکیان لەهەموو توندپێچێکدا دەچنە بن باڵی دەسەڵاتدارانی هەرێم و خۆشخزمەتی و کۆمەکیان پێدەکەن بۆ مانەوە، هەندێکی تریان تەواوی هەڵویست و سیاسەتیان لەوەدا کورتبۆتەوە کە باسی خراپیەکانی دەسەڵات بکەن و شەن و کەوی ئەوە بکەن کە چۆن دەسەڵاتدارانی هەرێم زەویەگرانبەهاکان و داهاتی نەوت و غازو خاڵە سنووریەکان و ناوخۆ ، بۆخۆیان دەبەن و لەپێناو پەیوەندی و بەرژەوەندیە هەرێمایەتیەکانیان بەکاری دەهێنن و خەڵکی لێ بێبەش دەکەن.
ئەمانە ئەوەندە وتراونەتەوە کە ئیتر منداڵانی ساواش زمانیان پێی دەپرژێ و بوون بەزانیاری گشتی، چەندبارەکردنەوەیان هیچ زانیارییەکی نوێ ناخاتەروو، تەنانەت ئەگەر بە زبرترین زمان و دەربڕین باسبکرێن و دەسەڵاتدارانی هەرێم وەک بێویژدان ترین و بێمۆراڵترین دزەکان و تاڵانچیەکانی جیهان بناسێنرین و تۆخترین جنێویان پێبدرێ و توندترین سوکایەتییان پێبکرێت، هیچ نانێک بۆسەر سفرەی خەڵکی زیاد نابێت و هیچ مافێکی خوراوی خەڵک ناگەڕێتەوە.
خراپی ئەوجۆرە رەخنەگرییە مەکتەبییە لەوەدایە کە خۆخاڵیکردنەوەی کردووە بە سیاسەت و ترش و خوێ کردنی برینەکان وەک نمونەی باڵای شۆڕشگێڕێتی و خەمخۆری بەخەڵک دەفرۆشرێت و خواست و خەبات و بەرەنگاری خەڵک لەناو ژمارەو قەبارەی گەندەڵی و دزییەکاندا بچووکدەکرێتەوە، ئەوان لەجیاتی خستنەڕووی چارەسەرو خۆئەرکدارکردن لەو بارەیەوە، ستەمکارییەکان دەکەن بەهەواڵی گەرم و ئازارەکان دەکەن بەچیرۆکی تراژیدی.
هەندێک لەو حیزبانە کە خۆیان بادەدەن بە هەزاران و دەیانهەزار دەنگی خەڵکەوە، بەڵام ئامادەنین هەڵویستیان لەباسکردنی کەموکەڕيیەکانی دەسەڵات واوەتر بەرن و بە ١٠٠ کەسی رێکخراوەوە بەشداری خۆپیشاندان و گردبوونەوە جەماوەریەکان بکەن، بەپێچەوانەوە سەرزەنشتی خەڵک دەکەن کەبۆچی بەدەنگەکانیان ئەمانیان لەدەسەڵات نزیکتر نەکردۆتەوە، تاکە رێگایەک کە دەیخەنە بەرپێی خەڵک دەنگدانە بەخۆیان و شێوەنگێڕانە بۆ هەریسە نەک بۆ حسین.
ئێستا ئیتر بۆ هیچکەس پێویستی بە روونکردنەوە نیە کە دەسەڵاتداری هەرێم، بەئاشکراو بێ منەتانە تاڵان و بڕۆ دەکات و هەمەلایەنە ژیانی خەڵکی فەرامۆش کردووە،
لە چل ساڵی رابردوودا، تێماو وێنای ئێمە بۆ جوڵانەوەی کوردایەتی، هیچ تروسکاییەکی هیوای تێدا نەبووە. هەمیشە وا لێی دواوین کە ئەهلیەتی چارەسەری کێشەو پرسی نەتەوەیی نیە و دەسەڵاتخوازەو ئامانجی گەیشتنە بە “کێکی دەسەڵات” و شەریکایەتی لەدەسەڵاتی ناوەندی و لە بەڕێوەبردنی کوردستانیشدا کاری دووژمنان و داگیرکەران بەکوردی دووبارە دەکاتەوە.
ئەم خوێندنەوەیە بە توندڕەوی و ناواقیعبینی تۆمەتبارکراوە، بەڵام خراپکاری و سیاسەتی دژی خەڵکی دەسەڵاتی کوردی تەنانەت لەم خوێندنەوە تونڕەوانەیەش واوەتر رۆیشت و زیاتر لەوەی پێشبینی دەکرا خۆپەرستی کردو دەرهەق بە خواست و چاوەڕوانی و ئامانجەکانی خەڵکی کوردستان نەیاری و ناتەبایی نیشاندا. وەک دەسەڵاتێکی سەروو خەڵکی کاردەکات و وەک ئەندامێکی زیانبەخش لەسەر جەستەی کۆمەڵگای کوردستان دەژی، …..
لەخۆدان و لاواندنەوەی زوڵم و ستەمکارییەکانی دەسەڵاتێکی لەوجۆرە هیچ لە دۆخەکە ناگۆڕێت و رێگایەکی نەجاتمان بۆ ناکاتەوە، رێگای پێویست و درووست، بەرهەمهێنانی جێگرەوەیە بۆی، جێگرەوەیەک کە : ژیانی ئینسانی، ئازادی، هاوبەشێتی، دیموکراسی راستەوخۆ، عەدالەتی کۆمەڵایەتی و بەشداری لەپرۆسەی سیاسی، بەخەڵک رەوا ببینێ و “بڕیاری سیاسی” (کە ئێستا لەدەستی کەمینەیەکی بێدەربەستدا قۆرخکراوە) بکەوێتە ژێر کاریگەری رای گشتی. ئەم گۆڕانکاریە بە درووشم خوێندن و نەسیحەتخوانی و لێکدانی ژمارەکان بەدی نایەت، بەڵکو بەناو پرۆسەی “رێکخسن و بەهێزکردنی بزووتنەوە کۆمەڵایەتیەکان” بۆ “پەرەپێدان و زیادکردنی رۆڵ و دەسەڵاتی خەڵک لە پرۆسەی سیاسی” دەچێتە پێشەوە.
شێوەی ژیان و حوکمڕانی ئێستا، لەسەر ئاستی بەرینی کۆمەڵایەتی خەڵکی لێی ناڕازیەو بەشێوەی جۆراوجۆر رەتیدەکەنەوە. ئەم ناڕەزایەتی و بەرەنگاریە، پێویستە لەهەنگاوی یەکەمدا وەک هێزی فشار بۆ بەرگرتن بە سەرەڕۆیی و تاکڕەوییەکانی دەسەڵات رێکبخرێت و بەهێزبکرێت، لەهەنگاوی دواتردا ئەرکی بەدیلێک بۆ دەستپێکردنی شێوەیەکی تر لەژیان و حوکمڕانی هاوچەرخ لەئەستۆ بگرێت، ئەوانەی ژیانێکی ئینسانی باشتر بۆ خەڵک دەخوازن، لە هەردووک قۆناغی ئەم کاروانەدا ئەرکی هاوبەشی زۆرمان هەیە، کاری لەپێشینەش لەو بوارەدا دوورکەوتنەوەیە لە دەمارگیری رێکخراوەیی و ئایدۆلۆژی.
