ژیانی سیاسی لە کوردستان پێویستی بە گۆڕانکاری بنەڕەتی هەیە. گۆڕانکاریەکانیش بۆ ئەوەی قیبلەنومای سیاسەت تیایدا وون نەبێت و پچڕ پچر و ڕاگوزەر و کاتی نەبن و هەروەها و رووە و گەشەکردن و بەرەوپێشچوون بن پێویستی بە رێکخستن وهەبوونی ستراتیژی سیاسی دوورمەودا و کورتخایەن هەیە کە ئاسۆ و دوورنمای کاری سیاسی لەم هەرێمەدا نیشانبدات.
هەڵبەت ژیانی سیاسی باو لە هەرێمی کوردستاندا تەندروست نیە و نەریتیە و ئالودەیە، زۆرینەی مرۆڤەکان وەک بکەر و بڕیاردەر و بەشدار لە دیاریکردن و بەڕێوەبردن و دروستکردن و نەخشاندنی سیاسەتدا دوورخراونەتەوە و کەمینەیەک و چەند دەستەیەکی سیاسی قۆرخیان کردووە و بۆ بازرگانی سیاسی و کەسابەت و تاڵان و بڕۆی ئابووری و سامانی گشتی لەرێگەی سیاسیەوە بەکاریدەهێنن، کۆی ئەو ژیانە گۆراوە بە گەندەڵی و ئالودەیی و بەرتەسککردنەوەی زیاتری بازنەی بڕیار لەدەستی خۆیان و کەسایەتیە دیارەکانی بنەماڵە دەسەڵاتدارەکاندا و بەکارهێنانی لەپێناوی سوود و بەرژەوەندی خۆیان و هاوپەیمانە ناوچەیی و نێودەوڵەتیەکانیاندا.
وە لەبەرئەوەی ئەو بەرژەوەندیانە لەگەڵ سوود و بەرژوەندیە نیشتمانیەکانی خەڵکی کوردستاندا تادێت دەگات بە ناکۆکی و دژایەتی قووڵتر و لەگەڵ بەرەنگاربوونەوە و ناڕەزایەتی سیاسی خەڵک بەرەو رووە بۆیە دۆخی سیاسی لەخراپەوە بۆ خراپتر دەگۆڕێت، وە زیاتر و زیاتر دەسەڵاتی ئەمنی و سەرکوت و داپڵۆسینی سیاسی دەکات بە دیمەنێکی سیاسی گشتگیر و بەدەزگاییکراو و وە ستەمکاری سیاسی بەهێزتر دەکات و گەیاندوویەتی بە ترۆپک، وە ئەم هەرێمەی لەگەڵ چارەنوسێکی نادیار و ئایندەیەکی سیاسی تاریک بەرەورووکردۆتەوە.
بەڵام ئەو هەلومەرجە لە گۆڕانکاریدایە، بەرەنگاربوونەوەی ستەمکاری سیاسی بە شێوە و فۆرمی جیاواز لەگەشەکردندایە. چی تر ململانێ سیاسیەکان لە نێوان کەمینەکان و هێزو پارتە سیاسیەکاندا کورت نەبۆتەوە و لە پانتیاییەکدا بەرەوپێش دەچێت کە تیایدا مرۆڤەکان وەک تاک و وەک کۆمەڵە و وەک خۆپیشاندەر و بەشدار و دەنگدەر و ..تاد بەکورتی وەک بکەرێکی سیاسی بوونیان هەیە.
ئەم بکەرە هەم ئەم ژیانە سیاسیە باوە و هەم ئەم سیستم و دەسەڵاتە سیاسیە نەریتیەی ناوێت، وە چی تر خەڵکی کوردستان بەو پەراوێزە لە کاری سیاسی کە کورتکراوەتەوە لە فەزایەکی سیاسی مەجازی و بواری سۆشیال میدیا و چەند نارەزایەتیەکی شەقامدا، وە یان لە جوڵانەوەی داخوازینامەی سیاسی لە دەسەڵاتی باودا ڕازی نیە، لە ماوەی ڕابردوودا بەرتەسکبوون و ناکفایەتی ئەوانە ئەزموونکراون و بە چەندین شێوە تاقی کراونەتەوە.
بەڵام ئەوانە هێشتا زەمینە سیاسی و ماددیە خۆڕسکەکانی سیاسەت و کاری سیاسی پێکدەهێنن، بۆ گۆڕانکاری و تێپەڕکردنی ئەو دۆخە سیاسیە نەخوازراوە تێگەیشتنێکی تر لە سیاسەت و کاری سیاسی و چەمک و فەرهەنگە باوەکان و بەها و ئایدیا و باوەڕە سیاسیەکان و کێبەرکێ و ململانێ سیاسیەکان بووە بە پێویستی، هەروەها ئەنجامدانی کارو ئەرک و مەهامەکانی رۆشنگەری سیاسی بەجۆرێکی گرێدراو لەگەڵ کێبەرکێ و ململانێی سیاسیەکان و بەرەنگاربوونەوەی ستەمکاری سیاسی لەم هەرێمەدا.
ئەوە بووە بە پێویستیەکی هەنووکەیی کە رێبەری سیاسی و رێنیشاندەر بێتەبوون بۆ ئەوەی ئەو کێبەرکێ و ململانێ سیاسیانە بە جۆرێک بەرەوپێش بەرێت و (بچێت) کە رۆڵی ئەو بکەرە مرۆییە لە ژیانی سیاسیدا بکات بە چەق و تەوەر، ماتەووزەیان بخاتەگەڕ بۆ گەیشتن بە ژیانێکی سیاسی ئازاد و تەندروست و بنیاتنانی مرۆڤێکی سیاسی نوێ کە وەک بکەرێکی سیاسی هۆشیار و بنیاتنەر بۆ دامەزراندنی کۆمەڵگایەکی سیاسی و سیستمێکی سیاسی مرۆیی تێبکۆشێت.
بۆ هەموو ئەوانە هێزگەل و ناوەندی سیاسی جیاواز و کۆمەڵە و رێکخستنی هەمەجۆر بوون بە پێویستیەکی سیاسی تا هەرچی خێراتر ژیانی سیاسی نەریتی قۆرخکراو لەلایەن کەمینە و حزب و دەستە سیاسیە قۆرخکارەکان و مافیا سیاسیەکانەوە تێپەڕبکات و لەڕێگەی بەرەنگاریەکی سیاسی هەمەلایەنە و گشتی و شەعبیەوە دۆخێکی سیاسی نوێ بۆ ئەو تێپەڕکردنە فەراهەم و ئامادەبکات.
ئەم ناوەندە لەم زەمینەیەوە و لەم فەزا سیاسیەدا دێتەبوون. دەیەوێت ئەو ئەرکانە پێکەوە گرێبداتەوە و لەرێگەی بەشداری لە کێ بەرکێ و ململانێ سیاسیە هەنوکەییەکانەوە بەشداربێت لە هێنانەدی پلاتفۆرم و سەکۆ و رێبەری سیاسی بۆ ژیانێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی نوێ.
گۆڕانکاری سیاسی خوازراو
یەکێک لەو گۆڕانکاریە سیاسیە بنەڕەتیانەی ناژ بۆی تێدەکۆشێت، لە سۆنگەی باوەڕ بەوەی کە مرۆڤەکان بەشێوەیەکی گشتی خۆیان مێژووی خۆیان دروستدەکەن و بنەمای هەموو گۆڕانکاریەکانن، بوون و بنیات نانی مرۆڤێکی ئازاد و بە ئیرادە و بە ئومێد و ئازادیخوازە تا ببێت بە مۆتۆڕی هەموو گۆڕانکاریەکی رادیکال و بنەڕەتی، بە ئاراستەی بەدیهاتنی سوودی گشتی و دابینکردنی ژیانێکی مرۆیی حەساوە و گەشەکردوو.
لە کوردستاندا مرۆڤەکان هێشتا زۆر دوورن لە ئازادی و بە فۆرم و شێوەی جۆراجۆر گیرۆدەی پەیوەندی و پێکهاتی سیاسی و ئابووری جیاوازن کە لەبەندێتیدا ڕایاندەگرن. بۆیە کارکردن بەم ئاراستەیە، وە دەرهێنانی مرۆڤ لە بەندێتی، لە هەموو ئەو پێکهات و پەیوەندی و بۆند و سیستمانەی کە گیرۆدەی دەکەن و ئازادی زەوت دەکەن یاخود لەباری دەبەن، یەکێک لەو گۆڕانکاریە بنەڕەتیانەیە کە ”ناژ” بۆی تێدەکۆشێت.
وە لەبەرئەوەی ئەمەی سەرەوە لە کۆمەڵگایەکی مرۆیی ئازاددا دێتەدی و مسۆگەر دەبێت، بۆیە تێکۆشانی سیاسی ”ناژ” بە ئاراستە و قیبلەنومای خەباتە بۆ بنیات نانی ژیانێکی مرۆیی شیاو و رزگاربوون لە ستەم و چەوسانەوە لە کوردستاندا.
هەڵبەت دەسەلاتی سیاسی نەریتی و باو لە کوردستاندا رێگری سەرەکی بەردەم بەدیهێنان و لانی کەمی ژیانێکی خاڵی لە ستەم و چەوسانەوەیە، گۆڕانکاری لەو دەسەڵات و سیستمە نەریتیەدا بەرەو کرانەوە و بەشداری سیاسی گشتی و مرۆیی لە ژیانی سیاسیدا، یەکێک لە کۆسپە سەرەکیەکانی گۆڕانکاری لە کوردستاندا لادەچێت و نامێنێت. بۆیە ”ناژ” بەشێکە لە خەباتی سیاسی و کۆمەڵایەتی بۆ گۆڕانکاری سیاسی لە دەسەڵات و سیستمی حوکمڕانی ستەمکار و گەندەڵی هەرێمی کوردستان، وە بەشێکە لە خەبات بۆ لاچوون و گۆڕانکاری لەو دەسەڵاتەدا بە ئاراستەی بەدیهێنان و گەیشتن بە سیستمێکی سیاسی مرۆیی نوێ کە لانی کەم و لانی زۆری ژیانێکی شایستەی مرۆیی دابینبکات، سیستەمێک کە لەڕووی شێوەوە کۆماری و لەڕووی بەڕێوەبردن و رێکخستنەوە ئۆتۆنۆمی بێت، دەسەلاتە سیاسیەکان تیایدا لە بنکدا بمێننەوە و بەشێوەیەکی فیدراڵی دەسەڵاتە سیاسیە هاوبەشەکان پێکبهێنن.
بەڵام لەبەرئەوەی ئەو گۆڕانکاریانە لە پرۆسەیەکدا دەچنەپێش و روودەدەن، کەئەشێ و دەکرێت لەکاتی تەنگژە و قەیرانە گشتیەکاندا خێراتردەبێتەوە (یان ئەوەی بە شۆڕش ناودەبرێت) وە لەکاتەکانی تردا بەهێواشی و لەسەرخۆ بەرەو پێش دەچێت، وە هەروەها چارەسەری سیاسی هاوتەریب و لێکگرێدراوی گۆڕانکاریە ئابووری و کۆمەڵایەتیە مرۆیی و پێشکەوتووەکانن بۆیە ”ناژ” پێی وایە کە دەبێت بکەرە سیاسیەکان (ئازادیخوازان، ژنان و لاوان و خەڵکی ستەملێکراو و چەوساوە) تێکڕا زەمینەی سیاسی گونجاو و شیاو بۆ ژیانێکی سیاسی تەندروست و پێشکەوتوو بخوڵقێنن، بە دید و تێگەیشتنی ستراتیژی پایەییەوە، بە رۆشنگەری سیاسی و پەروەردەیی، رێکخستن و خۆ ڕێکخستن و بەرەنگاری و کردەی سیاسی بۆ دروستکردنی کۆمەڵە و سەکۆ سیاسیە هاوبەشەکان و هەماهەنگی نێوانیان و بەرێخستنی بزووتنەوە سیاسیەکان بۆ گۆڕانکاریە خوازراوەکان لە هەلومەرج و قۆناغە جیاوازەکاندا و…تاد هەنگاو بەهەنگاو خۆیان بۆ ئەو گۆڕانکاریە بنەڕەتیانە ئامادەبکەن.
ناو و دامەزراندن
ناوەندی ئازادی و ژیان ”ناژ” بۆ کاری رێبەری و رێنیشاندانی سیاسی دێتەبوون. چەمکی ئازادی هەڵدەبژێرێت چونکە چەمکێکی سیاسی بنەڕەتیە و پێی وایە ئۆکسجینی ژیانی سیاسیە و لەهەموو رووەیەکەوە پێویستە بەشێکی جیانەکراوەیە لێی، وە ژیانی سیاسی بە بێ ئازادی، ئازادی تاک و ئازادی گشتی، چ لەسەر ئاستی کۆمەڵایەتی و چ لەسەر ئاستی سیستمی سیاسی و پێکهاتە سیاسیەکان، هەمیشە دەگاتەوە بە جۆرێک لە بەندێتی و ستەمکاری و دامەزراندنی دەزگا و دەسەڵاتە دیکتاتۆری و تۆتالیتارەکان.
وە لەبەرئەوەی لەم هەرێمەدا لەبری ئازادی ستەمکاری سیاسی دۆخی بنەڕەتی و باوە، بۆیە جەختەکردنەوە لە چەمکی ئازادی هەوڵێکە بۆ ئەوەی فراوانتر لە داواکاری و داخوازیەک بخرێتەڕوو، بکرێت بە دۆخێک و رۆحی کاری سیاسی تاک و کۆی ئەم هەرێمە و لەم سۆنگەیەوە پێکهێنانی سەکۆی زیاتر بۆ ئازادیخوازی و بەرەنگاری دژ بە ستەمکاری.
هەروەها هەڵبژاردنی چەمکی ژیان بۆ ئەوەیە لە کاری سیاسەیدا ژیان بە گشتی و ژیانی ئۆرگانیک و ژیانی مرۆیی بەتایبەتی ببێت بە چەمکێکی سیاسی بنەڕەتی و ئازادی سیاسی ببێت بە بنەمایەک بۆ ئەوەی لە تێکڕادا (لە کولیەتی خۆیدا) ژیانێکی سیاسی ئازاد بێتەبوون.
وە خۆرێکخستن لە شێوەی ناوەندێکدا لەو شوێنەوەیە کە ئەم کارانە بەشێوەی کاتی و راگوەزەر و پچڕ پچڕ بەرەوپێش نەچێت بگات بە خۆرێکخستنی پایەدار و وهەمیشەیی تر، فۆرمێک لەڕێکخستن کە بەردەوامی و پایەداری و پتەوی و ئیدامەکاری لەخۆبگرێت و هاوکات نەچێتەوە سەر ئەو فۆرم و شێوازانە لە رێکخستن کە بۆ کاری سیاسی رۆتین و باو پێکدێن و ژیانی سیاسی بۆ ژیانێکی حزبی بە ئاراستەی ناوەندگەرایی و دەسەڵاتگەری و کەمینەگەرایی سیاسی و پێکهێنانی بەندێتی سیاسی دەگۆڕن.
رەوایەتی سیاسی
پێکهێنانی ”ناژ” رەوایەتی سیاسی هەیە. پاڵنەرەکانی دامەزراندنی سوود و بەرژەوەندی گشتی و بەرەنگاربوونەوەی ستەمکاری سیاسیە، رۆڵگێڕانێکی کاریگەر و بەرجەستەیە لە ئێستا و داهاتووی ژیانی سیاسی نوێ و هەمەجۆرو فرە رەنگی ئەم هەرێمەدا.
”ناژ” درێژەی چالاکی ئازادانەی سیاسی ئەندامەکانێتی کە وەک کەسایەتی سیاسی دەیانەوێت بەشێوەیەکی رێکخراوتر، بەپێی ستراتیژ و پلان و نەخشەی سیاسی کارە سیاسیەکانیان بەرەوپێشبەرن و ژیانی سیاسی ئەم هەرێمە لەم جواگرافیا سیاسیەدا بخەنە ژێر کاریگەری بەها و ئایدیا و باوەڕە سیاسیەکانی خۆیانەوە و ئاراستەی بکەن بەرەو نەمانی بەندێتی سیاسی و کردنەوەی فراوانترین بەشداری سیاسی و پەرەدان بە ئازادیخوازی و ژیانێکی سیاسی ئازاد. هەموو ئەو شێواز و کار و ئەرکانەی پەیڕەوی دەکات بۆ پڕکردنەوە و وەلامدانەوەی ئەو پێویستیە سیاسیە رەوا و بەرحەقەیە.
ئارم و لۆگۆی ناژ
بۆردی ناوەند ئارم و لۆگۆیەکی سیاسی تایبەت بە ناژ دیاریدەکات کە یەکانگیربێت لەگەڵ ئازادی و ژیان و مەبەست و چاوەڕوانیە سیاسیە درێژماوەکانیدا. بڕیار لەسەر گۆڕانکاری لە ئارم و لۆگۆی پەیڕەوکراوی ناژدا بە دەنگی ٢/٣ ی ئەندامەکانی بۆرد ئەنجام دەدرێت.
پێکهاتی ناوەندی ئازادی و ژیان
١.بۆردی ناوەند
ناوەندی ئازادی و ژیان (ناژ) بۆردێک بۆ بەڕێوەبردن و بریاردان و کارگێڕی پێکدەهێنێت کە لە ئەندامە دامەزرێنەرەکانی پێکدێت.
٢. دەزگای میدیایی: بۆ بەرەپێشبردنی چالاکیە میدیاییەکان بەشێوەیەکی سیستماتیک و رێکخراو، وە بەپێی نەخشە و پلانی سیاسی کورت و درێژماوە دەزگایەکی میدیایی پێکدەهێنێت و دەستەیەکی سیاسی بەڕێوەی دەبات و ئەندامەکانی لەلایەن بۆردی ناژەوە دیاریدەکرێن.
٣. دەزگای کارگێری: بۆ رێکخستنی کارگێڕی لەنێوان بەش و چالاکیە جیاوازەکان و بۆ کاری رێکخستنی ئۆفیس و بنکەکان لەلایەن بۆردی ناوەندەوە پێکدەهێنرێت.
٤. دەستەی راوێژکاری:
”ناژ” بۆ بەرەوپێشبردنی کارەکان و سوودبینین لە ووزە و ئینرژیە جیاوازەکان و کردنەوەی دەرگای دیالۆگی و مشت ومڕی بنیاتنەرانە و بەردەوامی پێدانی کەسایەتیە نزیکەکان لە بۆچوون و ئامانجەکانی دەکات بە راوێژکاری خۆی و دەستەیەک بۆ ئەو مەبەستە دادەمەزرێنێت.
ئەندامەتی
١. ”ناژ” کۆمەڵە کەسایەتیەکی سیاسی بەشێوەیەکی ئارەزوومەندانە و پاڵپشت بە هاوڕایی و رێککەوتنی سیاسی هاوبەش پێکیان هێناوە و دایانمەزراندووە.
٢. ئەندامەتی لە بۆردی ناژدا سنوردارە، بۆ قبووڵکردنی ئەندامی نوێ لە بۆردی ناوەندەکەدا بنەڕەت ئەوەیە کە قبووڵکردن یان زیادکردنی ئەندامی نوێ بەپێی بڕیاری هاوبەش و کۆڕایی بەرەوپێش بچێت، لەکاتی نەگەیشتن بە کۆڕاییدا پەنا دەبرێتە بەر ٢/٣ ی دەنگەکان بۆ ئەو مەبەستە.
٣. وازهێنان و کشانەوە لە ئەندامەتی بۆردی ناوەند و دەستە و دەزگاکاندا ئارەزوومەندانەیە.
ئەرک و چالاکیە سیاسیەکان
”ناژ” هەڵدەستێت بە:
١. ئەنجامدانی چالاکی میدیایی (سمینار و کۆڕبەندی سیاسی و…تاد) و پێکهێنانی دەزگای میدیایی (پێگەی ئەلتکرۆنی، ماڵپەڕ و تی ڤی و ئەپە زیرەکەکان و…تاد) بۆکاری رۆشنگەری سیاسی و بەرەوپێشبردنی کارەکانی.
٢. دیاریکردنی سەرخەتی ستراتیژی سیاسی گۆڕانکاری کورتخایەن و درێژماوە لە هەرێمی کوردستاندا.
٣. ئامادەکردن و چاپکردنی بڵاوکراوەکان و ڕێبەرە سیاسیەکان و رێنیشاندانەکان کە وەڵامدەرەوەبێت بە پێویسیتەکانی بەرەوپێشبردنی خەباتی سیاسی هەنوکەیی و ئایندەیی.
٤. بەرەوپێشبردنی کاری پەروەردە سیاسی بە ئاراستەی پەروەدەکردنی مرۆڤی سیاسی هۆشیار و بە ئیرادە و بنیاتنەر.
٥. بەشداری لە پرۆسەی خۆڕێکخستنی سیاسی گشتیدا بە ئاراستەی دروستکردنی سەکۆی سیاسی و کۆمەڵە و پێکهاتە سیاسیە نوێیەکان و هەماهەنگی و تۆڕبەندی نێوانیان بەجۆرێک کە بڕیار و ئیرادەی سیاسی تاک و کۆ، لەسەر ئاستی جەماوەری و شەعبی بەرجەستەبکاتەوە و ژیانی سیاسی لەکوردستاندا رێکبخات و دیاریبکات.
دارایی
ناژ بودجەیەکی دارایی بۆ بەرەوپێشبردنی کارەکانی دروستدەکات و ئەندامێکی بۆرد بەڕێوەی دەبات و لەژێر سەرپەرشتی بۆردی ناوەندیدا کارەکانی رێکدەخات و بەرەوپێشی دەبات.
ناژ مووچە بۆ ئەندامەکانی بۆردی ناوەند نابڕێتەوە و ئەندامەکانی بە خۆبەخشی کاری تیادا دەکەن، هاوکات مووچە و خەرجی چالاکی و هەڵسووڕانی سیاسی ئەندامی دەزگاکان لەڕێگەی ئەو بودجەیەوە دابین دەکرێت.
ناژ سەرچاوەکانی داریی خۆی سەرەتا بە کۆمەک دابیندەکات و پاشان هەوڵدەدات لەڕێگەی داهاتی پڕۆژە سیاسیەکانی و فرۆشی بەرهەمە میدیاییەکانەوە بودجەی بەڕێوەچوون و بەرەوپێشبردنی کارەکانی دابینبکات.
ئاوێتەبوون و هەڵوەشاندنەوەی ناوەند
بڕیاردان لەسەر ئاوێتەبوون (دمج) یان هەڵوەشاندنەوەی ”ناژ” لە دەسەڵاتی بۆردی ناوەندەکەدایە، بنەڕەت ئەوەیە کە ئەو بڕیارە بە کۆڕایی (اجماع) هەموو ئەندامانی بۆردی ناوەند دەبێت، وە لە کاتێکدا کۆڕایی ئەستەم بێت پەنا دەبرێتە بەر ٢/٣ی دەنگەکان بۆ ئاوێتەبوون یان هەڵوەشاندنەوە و پاکتاوکردنی.
ناوەندی ئازادی و ژیان لەکوردستان
سەرەتای کانونی دووەمی ٢٠٢٤
